DE VREDE
januari 1983
Naar het begin v/h artikel
defensie,macht,machtsevenwichten,oorlog,oorlogshandelingen,pacifistisch,politici,regering,
verdeling van de
macht,verkiezingen,vrede,vredesbewegingen,vredesgesprekken,vredesvraagstuk.
Terug naar: De
Startpagina
Naar Bladwijzers: MACHT/Oorlogszuchtig/Oorlogsdenken
DE VREDE
januari 1983
Op het ogenblik staat het
vredesvraagstuk in de volle belangstelling over een groot deel van de
wereld. De vredesbewegingen nemen
voortdurend aan omvang en invloed toe en zelfs de politici, die doorgaans niet
de eersten zijn om de vrede in wereld te bevorderen, komen er niet meer onder
uit het vredesvraagstuk mede te betrekken in hun onderhandelingen over de
verdeling van de Macht.
Nu moeten wij ons door dit laatste geen zand in de ogen laten strooien. Omdat het
verwerven van macht en het verdelen ervan in de zogenaamde democratische landen
een kwestie is van stemmenaantal, is het moeilijk de roep om vrede te negeren.
Dat zou trouwens onverstandig zijn. Want je kan je macht vergroten door te
zeggen dat je je voor de vrede zult inzetten. Dat levert stemmen op en stemmen
betekenen macht. Na de verkiezingen kan je dan altijd weer zien hoe je er zo
handig mogelijk onderuit komt. Voorbeelden uit de praktijk behoef ik stellig
niet te geven.
De vredesbeweging,
zoals wij die tegenwoordig kennen, is pas de laatste tijd groot geworden.
Vredelievende mensen en bewegingen zijn er altijd geweest, verzet tegen
oorlogen ook, maar veel gewicht legde dat alles niet in de schaal. De
vrijdenkersbeweging, vroeger De Dageraad, was zelfs al vanaf haar ontstaan in
de vorige eeuw zuiver pacifistisch. En vooral ook in Nederland waren er al
vroeg antimilitaristen en dienstweigeraars, die al of niet in
verenigingsverband de vrede dienden.
Vaak met grote persoonlijke offers. Maar het werd toch
nooit een brede internationale beweging die zelfs regeringen als de
Amerikaanse en Russische in verwarring kan brengen. Nu is dat wel het
geval. Natuurlijk speelt daarin de bewapening een grote rol. Voor het eerst
beschikken de machthebbers in deze wereld over wapenen, die volautomatisch en
allesvernietigend zijn. Boven dergelijke wapenen is niet uit te denken: verder
dan geautomatiseerd kan je niet gaan en je kan ook niet meer doen dan alles
vernietigen. De zaak is dus aan zijn uiterste grens gekomen. Verder dan zo kan
je niet. En dan heeft het ook geen zin meer om over wapenvermindering of
wapenvermeerdering te praten. Want in principe is elk zo'n wapen de uiterste
grens. Weinig wapens die alles vernietigen, of zelfs één wapen dat alles
vernietigt is even erg als veel van dat spul. De grens is dus bereikt en dat is
op zichzelf natuurlijk stimulans genoeg voor veel mensen om te proberen die
boel tegen te houden. Maar dat wil nog niet zeggen dat al die mensen vrede
willen, of, beter gezegd, dat die mensen weten wat zij willen als zij zeggen
vrede te willen.
Je kunt namelijk op twee manieren over de vrede denken.
Verreweg de meest gebruikelijke is de verstandelijke
of objectieve manier. Je stelt vast dat de mensen op macht belust zijn,
agressief, gewelddadig en oorlogszuchtig.
Die vaststelling wordt ondersteund door de geschiedenis en door de dingen die
je om je heen ziet. Althans, dat méént men - maar daarover straks. Als je nu
vindt dat het uit de hand gaat lopen, dan ga je middelen verzinnen om de zaak
binnen de perken te houden.
Het beste middel is het zogenaamde Gesprek. Zolang dat nog mogelijk is
kan je het uitbreken van de oorlogshandelingen tegenhouden. En die toestand
wordt door de meeste mensen “vrede” genoemd.
Vrede is dan dus het
uitblijven van oorlogshandelingen. Dat de meeste mensen er zo over denken
blijkt uit het feit dat ze bijna allemaal, ook de leiders van de grote
machtsblokken, zeggen dat er hier nog steeds vrede is omdat er hier geen
oorlogshandelingen zijn. Daarbij zijn zij volledig blind voor het feit dat er
in de rest van de wereld wel overal gevochten wordt. Maar dat gedoe aan de
conferentietafel, dat zogenaamde redelijke gesprek, is ook oorlog. Alleen in
een andere vorm. Want verstandelijk en objectief beschouwd is de mens oorlogszuchtig. Hij is
dus altijd met oorlog bezig, ook als hij eens even niet vecht. En zijn denken
is een oorlogsdenken,
ook als hij over de vrede praat en over de ontwapening. Heel duidelijk komt dat
voor de dag bij de politici.
Zij zijn zelf altijd bezig met het in stand houden en
vergroten van legers en bewapening. Zij ruïneren de maatschappij met hun steeds
grotere uitgaven daarvoor. En zij zijn zelf de eersten om ons ervan te
overtuigen dat automatische vernietigingswapens in grote aantallen nodig zijn,
maar tegelijk vertellen zij ons dat die ontwikkeling beslist tot staan gebracht
moet worden, willen wij niet allemaal ten onder gaan.
Zij voeren
vredesgesprekken en tegelijk bewapenen zij. Dat lijkt gespleten,
maar dat is het niet. Je moet alleen in de gaten hebben dat het allemaal oorlog
is, zowel de bewapening als het vredesgesprek. Het is een oorlog zonder
oorlogshandelingen voorlopig. Die oorlog gaat natuurlijk om de macht.
Alles
draait om de macht. De politiek is het levensgevaarlijke spel van
machten en dus is het onmogelijk om van de politiek hoe dan ook iets anders dan
oorlog in de een of andere vorm te verwachten. Nog nooit heeft de politiek de
mensen, U en mij, van een oorlog afgehouden, maar het was wel altijd de
politiek die de mensen de oorlog indreef. Voor het vaderland, voor het vrije
westen, voor de economie, voor Lebensraum, en voor God - niet te vergeten.
En de mensen zich maar laten opjutten en hun bloed
offeren. Denkt u eraan: de politici sneuvelen nooit op het slagveld,
maar zij leggen u wel uit dat de mensheid - helaas - nog steeds oorlogszuchtig is en dat
er dus een “defensie” schijnheilig woord voor oorlog - moet zijn. Neen, van de
politiek, en dus ook van een regering, is nooit vrede te verwachten. Want het
gaat in de politiek en regering om macht en waar macht
is kan geen vrede zijn, want daar heerst de één over de ander.
Macht, agressie, gewelddadigheid en oorlog zijn
verschijnselen, die aan de mens op te merken zijn zolang hij nog onvolwassen is.
En wij
zijn nog onvolwassen want geweld en oorlog zijn aan de orde van de dag.
Twee generaals die
met elkaar in gesprek zijn.
(illustratie)
Waarom laten die
mensen de vrede toch niet over aan deskundigen?
De tweede manier om over vrede na te denken is de subjectieve
of redelijke.
Daarbij gaat het om de mens zelf. Vrede betekent dan dat alles in rust is en
dat houdt in dat de verschillen, bijvoorbeeld die tussen de mensen, in
evenwicht zijn. Zoals de werking tussen de verschillende organen in uw lichaam
in evenwicht is, zo is het ook bij de mensen. Eigenlijk zijn zij dus niet op
macht belust, niet agressief, niet gewelddadig en oorlogszuchtig. Zij zijn
juist het tegendeel daarvan: vredelievend. En vanuit dat gezichtspunt is de
grondsituatie voor de mensen onderling niet oorlog, maar vrede. Vrede is dan
geen negatief begrip - het ontbreken van oorlogshandelingen - maar een
positief. Voor iemand die zo tegen zichzelf en zijn medemensen aankijkt is al
het gepraat over wapenbeheersing en - vermindering en over ontwapening onzin.
De vredesgesprekken zijn een lachertje, evenals de theorieën over
machtsevenwichten.
Het brave gepraat van onze regering over
“hoezeer zij toch naar vrede streeft” is leugenachtig en vals en “gebaren naar de tegenpartij” maakt zij
nooit - of het moesten dreigende gebaren zijn.
Voor een werkelijk vredelievend mens kan er
maar één ding zijn dat echt goed is: ontwapen zelf volledig zonder op al die
andere idioten te wachten.
Laat er van komen wat er van komt, laat
desnoods iedereen je land binnen vallen (waarom zouden ze?), maar maak een eind
aan dat onmenselijke denken dat de mens alleen maar als een schoft ziet. Geef
een voorbeeld aan de wereld nu het nog kan. We moeten nu onszelf ontdekken,
dwars door alle negativiteiten heen die wij op
gezette tijden vertonen. En vooral: geef de zaak niet uit handen aan de
machthebbers, maar ga zelf aan het werk voor de vrede.
No. 133
januari 1983
Artikel
werd geplaatst in de uitgave "IN NIETS NEUTRAAL" no.133- januari 1983
van De Vrije Gedachte te Rotterdam.
Auteur:
Jan Vis, filosoof.
Terug naar: De Startpagina
Aangezien
de filosofie er niet is voor enkele bevoorrechten, maar juist voor alle mensen,
is het citeren uit dit artikel zonder meer toegestaan. Bronvermelding wordt
echter wel op prijs gesteld.